Sosial media və biznes üçün çatışmazlıqları: Niyə təkbaşına kifayət etmir?
Sosial media – Azərbaycanda ən çox istifadə olunan alət
Azərbaycanda sahibkarların böyük hissəsi satış və reklam üçün əsasən Instagram və Facebook-a güvənir. Xüsusilə mağazalar, fərdi sahibkarlar və yeni başlayan bizneslər ilk addımda sosial media səhifəsi açırlar. Bu, ilk baxışdan ən rahat yol kimi görünür: heç bir əlavə xərc olmadan səhifə açmaq mümkündür, şəkil və video paylaşmaq sadədir, izləyicilərlə sürətli ünsiyyət qurmaq olur.
Amma zaman keçdikcə məlum olur ki, yalnız sosial media üzərində qurulmuş biznes modeli çox zaman uğurlu olmur. Çünki sosial medianın həm texniki, həm də iqtisadi baxımdan bir sıra çatışmazlıqları var.
Sosial media və əsas çatışmazlıqları
1. Platformadan asılılıq
Sosial media səhifəsi sizin mülkiyyətiniz deyil. Əgər platforma qaydaları dəyişsə və ya səhifəniz bloklansa, illərlə topladığınız izləyici bazası bir anın içində yox ola bilər. Azərbaycanda çoxlu sahibkar var ki, səhifəsi reklam qaydalarının pozulması səbəbindən birdən bağlanıb və onlar bütün auditoriyasını itirib.
2. Axtarışda görünməmək
İstənilən məhsul və ya xidmət üçün müştəri ilk olaraq Google-da axtarış edir. Sosial media paylaşımları isə çox vaxt Google tərəfindən indekslənmir. Bu, o deməkdir ki, məhsulunuzu axtaran müştəri sizi tapa bilmir. Siz yalnız artıq izləyiciniz olan insanlara çata bilirsiniz, yeni müştərilərə çıxışınız məhdud qalır.
3. Müraciətlərin qarışması və idarəetmənin çətinliyi
Bu platformada DM və şərhlərdə gələn müraciətləri izləmək çətindir. Birdən-birə çox müştəri yazanda cavablar qarışır, bəzi müştərilərə cavab getmir, digərlərinə isə gecikmə olur. Bu vəziyyət müştəri etibarını azaldır. Azərbaycanda ən çox rast gəlinən şikayət: “Yazdım, amma cavab vermədilər.” Bir müştəri cavab gözləyərkən dərhal rəqibə yönəlir.
4. Müştəri bazasının olmaması
Bu platformada yazışan müştərilərin məlumatları sistemli şəkildə saxlanılmır. Siz onların adını, nömrəsini, sifariş tarixini uzun müddət izləyə bilmirsiniz. Yəni hər dəfə yenidən reklam xərci çəkməli olursunuz ki, yeni müştəri gəlsin. Halbuki real biznesin əsas gücü mövcud müştəriləri saxlamaq və onlara təkrar satış etməkdir.
5. Azərbaycanda real vəziyyət – niyə nəticə olmur?
Burada xüsusi olaraq yerli bazara diqqət edək:
- Reklam qiymətləri artıb. Facebook və Instagram reklamları əvvəllər ucuz idi, indi isə hər klik və ya baxış üçün xərclər kəskin yüksəlib. Kiçik sahibkar üçün bu, əlavə yükdür.
- Influencer qiymətləri çox yüksəkdir. Azərbaycanda tanınmış şəxslərlə əməkdaşlıq çox bahadır. 500–1000 AZN arası bir paylaşım bir çox kiçik mağaza üçün əlçatmazdır. Əlavə olaraq, nəticə də zəmanətli olmur.
- Alqoritmlərin dəyişməsi. Platformalar tez-tez qaydaları dəyişir. Paylaşımlar izləyicilərə əvvəlki kimi çatmır. Hətta 10–20 min izləyicisi olan səhifələr belə şikayət edir ki, postlarını izləyicilərinin çoxu görmür.
- Müvəqqəti maraq. Sosial media əsasən trend üzərində işləyir. Bir məhsul bu gün populyar ola bilər, amma sabah artıq diqqətdən düşür. Bu, sabit və davamlı satış imkanı vermir.
- Reallıq və gözlənti fərqi. Çoxlu sahibkar düşünür ki, “səhifə açım, izləyicilər artsın, satış avtomatik gəlsin”. Amma reallıqda yüzlərlə paylaşım və minlərlə manat reklam xərci ilə belə nəticələr zəif ola bilər
Sadə nümunə
Təsəvvür edin: bir mağaza sosial mediada aktivdir və gündə 40–50 mesaj alır. Amma cavab vermək üçün yalnız bir nəfər çalışır. Nəticədə:
- 10 nəfərə cavab vaxtında verilmir,
- 5 nəfər cavabsız qalır,
- Qalan müştərilərdən bəziləri isə başqa səhifələrə yönəlir.
Yəni bu platforma vitrindir – müştəri gəlir, baxır, maraqlanır. Amma vitrində çox adam olanda satıcı hamısına cavab verə bilmir və fürsətlər itir.
Xülasə
Sosial media biznes üçün vacibdir, amma yalnız onun üzərində uğurlu strategiya qurmaq çətindir. Reklam bahadır, influencer əlçatmazdır, alqoritmlər dəyişir, mesajları idarə etmək çətinləşir və müştəri bazası formalaşmır. Əgər biznes yalnız bu platforma üzərində fəaliyyət göstərirsə, hər gün yeni dəyişikliklərə uyğunlaşmaq məcburiyyətində qalır və bu, sahibkar üçün həm vaxt, həm də əlavə xərclər deməkdir.
Bu platforma biznes üçün lazımlı vitrindir. O, sizi tanıdır, görünürlük yaradır və ilk müştərilərinizi gətirə bilir. Ancaq vitrinin arxasında real idarəetmə və sabit mexanizm olmadıqda, bu maraq çox vaxt qısaömürlü olur. Vitrində çox adam olanda satıcı hamısına cavab verə bilmir, bəzi müştərilər cavabsız qalır və fürsətlər itir. Belə vəziyyətlərdə müştərinin etibarı azalır, brend imiciniz zəifləyir.
Sosial medianın əsas problemlərini qruplaşdırsaq, dörd istiqamət ortaya çıxır:
- Asılılıq: Platforma sizin idarənizdə deyil. Bir gün qaydalar dəyişsə və ya səhifə bloklansa, bütün işləriniz dayana bilər.
- Axtarışda görünməmək: Google-da sizi tapa bilməyən müştəri çox vaxt rəqibə yönəlir.
- İdarəetmə çətinliyi: Mesajlar və şərhlər qarışır, müştəri ilə əlaqə itir.
- Bahalı reklam: İstənilən nəticə üçün davamlı reklam büdcəsi lazımdır, amma çox vaxt xərclər gəlirdən çox olur.
Bütün bunlar göstərir ki, sosial media yaxşı tanıtım vasitəsi olsa da, satış və müştəri əlaqələrinin əsas mərkəzi ola bilməz. Sosial media müştərini “cəlb edən qapı” rolunu oynayır, amma bu qapının arxasında möhkəm sistem olmasa, gələn müştəri bir də geri qayıtmaya bilər.
Uzunmüddətli və idarəolunan uğur üçün isə öz veb saytınızı yaratmaq vacibdir. Sayt sizin mülkiyyətinizdə olur, heç bir platformadan asılı deyil. Google və digər axtarış sistemlərində görünürsünüz, yəni yeni müştərilər sizi daha asan tapır. Sayt 24/7 açıqdır, yəni sizin üçün fasiləsiz işləyən virtual mağaza və ya ofis rolunu oynayır. Müştəriləriniz istənilən vaxt məhsul və xidmətlərinizi görə, sifariş edə və ya sizinlə əlaqə saxlaya bilir.
Bundan başqa, veb sayt brend etibarlılığı yaradır. Peşəkar dizayn edilmiş, məzmunu aydın və məlumatlı olan sayt müştərinin gözündə sizin işinizə dəyər qatır. İnsanlar sosial media səhifəsini sadəcə bir profil kimi görə bilərlər, amma sayt artıq sizin şirkətinizin rəsmi ünvanı rolunu oynayır. Bu isə inamı artırır və potensial müştərini alıcıya çevirir.
Bir sözlə:
- Sosial media sizi tanıdır və izləyiciləri cəlb edir.
- Veb sayt isə həmin izləyiciləri müştəriyə çevirir, saxlayır və təkrar satış imkanı yaradır.
Əgər məqsədiniz biznesi uzunmüddətli inkişaf etdirmək, sabit müştəri bazası formalaşdırmaq və rəqiblərdən öndə olmaqdırsa, sosial medianı mütləq veb sayt ilə tamamlamalısınız. Sosial media sizi tanıtsın, amma satış və davamlı uğur üçün saytınız mütləq olsun.
